Дапаўненне ў старабеларускай мове (канструкцыі з родным склонам)

Abstract

У дадзеным паведамленні, якое падрыхтавана ў рамках планавай тэмы аддзела гісторыі беларускай мовы Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, працягваецца асвятленне актуальных праблем гістарычнага сінтаксісу беларускай мовы. Мэта паведамлення – паказаць фунцыянаванне дапаўненняў, выражаных формамі роднага склону, помніках старабеларускай пісьменнасці розных жанраў. Разглядаюцца дапаўненні, выражаныя формамі роднага склону, пры дзеяслове (засяроджваецца ўвага на родным часткі, родным аб’екта, родным суб’екта, родным аблятыўным), назоўніку (адзначаецца родны аб’екта, родны часткі, родны суб’екта), прыметніку (вылучаюцца канструкцыі, якія перадаюць адносіны аб’ектныя, камплетыўныя, параўнання), прыслоўі (указаны канструкцыі, якія перадаюць адносіны аб’ектныя і прыпадабнення). Пры назоўніках і прыслоўях зафіксаваны родны меры і колькасці, пры іменных часцінах мовы – родны вылучальны. Праведзены агляд засведчыў, што дапаўненні, выражаныя формамі роднага склону (без прыназоўнікаў і з прыназоўнікамі), шырока ўжываліся ў старабеларускай літаратурна-пісьмовай мове пры дзеясловах і імёнах (у прыватнасці, назоўніках) і перадавалі розныя адносіны. Змены ва ўжыванні дапаўненняў заключаліся ў асноўным у замене беспрыназоўнікавых канструкцый прыназоўнікавымі. Вынікі работы могуць быць выкарыстаны пры вывучэнні розных аспектаў гістарычнага сінтаксісу беларускай мовы і іншых славянскіх моў, пры правядзенні параўнальных даследаванняў, пры выкладанні сінтаксісу ў ВНУ і пад