Арганізацыя дыпламатычнай службы ў ВКЛ у канцы XIV—пачатку XVI стст.

Abstract

На аснове гістарычнай літаратуры і шырокага комплекса крыніц аўтар разглядае арганізацыйную стуктуру і дзейнасць дыпламатычнай службы ВКЛ у канцы XIV – першай трэці XVI стст. Раскрываецца працэдура прыняцця рашэнняў у дыпламатычнай сферы. Высвятляюцца прэрагатывы і паўнамоцтвы вялікага князя і Рады ў ажыццяўленні дыпламатычнай дзейнасці краіны. Паказваецца ўзмацненне ролі і ўплыву радных паноў у разглядаемай галіне дзейнасці за кошт аслаблення ўлады манарха. Высвятляецца тытулатура, якая выкарыстоўвалася вярхоўным уладаром беларуска-літоўскай дзяржавы ў міжнародных адносінах. Пералічваюцца дыпламатычныя партнёры ВКЛ, а таксама ўказваюцца асноўныя накірункі пасольскай дзейнасці дзяржавы. Вызначаецца статус, функцыі, іерархія палоў, разглядаюцца спосабы арганізацыі і камплектвання пасольстваў, іх унутраная структура, рух і характар забеспячэння. Даецца яскравая карціна прыёма замежных паслоў, урачысты дыпламатычны цырыманіял, характарызуецца ход перамоваў і заключэнне міжнародных пагадненняў. Раскрываецца ідыялагічная аргументацыя, якую выкарыстоўвалі дыпламаты ВКЛ у сваёй дзейнасці. Нарэшце адлюстроўваецца пасольская дакументацыя, звяртаецца ўвага на мову дыпламатычнай перапіскі. Аўтар прыйшоў да высновы, што ў ВКЛ у канцы XIV – першай трэці XVI стст. існаваў распрацаваны пасольскі цырыманіял, а дыпламатычная служба мела складаную разгалінаваную структуру. На яе чале знаходзіліся вялікі князь і Рада. Дыпламатычная служба Княжацтва у цэлым адпавядала свайму часу і ўзроўню развіцця краіны. Нягледзячы на адсутнасць у дзяржаве спецыяльнай дыпламатычнай установы, яна спраўлялася з выкананнем ускладзеных на яе абавязкаў. = Using historic literature and a wide range of sources the author investigates organizational structure and activities of the diplomatic service of the GDL at the end of the 14th to the early 16th century. He describes the procedure of decision-making in the diplomatic sphere, the prerogatives and credentials of the Grand Duke and the Rada (Council) in the realization of the country’s diplomatic activities, shows the strengthening of the role and influence of the Rada noblemen in the considered field due to the weakening of the monarch’s power, examines the titles used by the leader of the Belarusian-Lithuanian State in international relations, enumerates the diplomatic partners of the GDL and the main directions of its foreign policy, defines the status, functions, gender hierarchy, ways of organization and staffing of the embassies, their internal structure and maintenance. The author also gives a vivid picture of the reception of foreign ambassadors and diplomatic ceremonies,, characterizes negotiations and conclusions of international treaties, reveals ideologic argumentation used by the GDL diplomats and gives examples of the embassy documents with special attention to the language of diplomatic correspondence. The author came to the conclusion that the GDL of the end of the 14th — the early 16th century had a developed ambassadorial ceremony and the diplomatic service had a complex diversified structure headed by the Grand Duke and the Rada. He believes that the Duchy’s diplomatic service showed correlation with the world standards and the level of the country’s development. Despite the absence of a special diplomatic governmental body, the service coped with all tasks entrusted to it.