Інавацыйныя і традыцыйныя працэсы ў станаўленні і развіцці лексічнага складу беларускай мовы. ДПНД “Эканоміка і гуманітарнае развіццё беларускага грамадства” : справаздача аб навукова-даследчай рабоце (заключная) / БДУ ; навуковы кіраўнік М. Р. Прыгодзіч

Abstract

Аб’ектамі праведзенага даследавання з’яўляюцца актуальныя праблемы развіцця лексічнага саставу сучаснай беларускай літаратурнай мовы на працягу ХX – пачатку ХХІ стст. Мэта работы – распрацоўка методыкі комплекснага даследавання шляхоў і крыніц фарміравання лексічнага саставу беларускай мовы на ўсіх этапах яе гістарычнага развіцця з вылучэннем словатворчых працэсаў перыяду другой паловы ХХ – пачатку ХХI стст., вызначэнне тых вядучых тэндэнцый, што дамінуюць пры папаўненні слоўнага багацця беларускай літаратурнай мовы апошніх дзесяцігоддзяў. Асноўнымі метадамі даследавання з’яўляюцца апісальны і гісторыка-параўнальны, выкарыстоўваюцца прыёмы статыстычнага падліку і кампанентнага аналізу. У выніку даследаваны пытанні спецыфікі фарміравання лексічнага саставу сучаснай літаратурнай мовы з пункту гледжання яе ўнутраных магчымасцей і патэнцыялу рэсурсаў старабеларускай мовы, вызначаны ступень уплыву іншамоўнага кампанента, а таксама здольнасці сучаснай беларускай літаратурнай мовы адаптаваць запазычанні адпаведна сваіх унутраных і знешніх законаў, устаноўлены крыніцы і шляхі пранікнення іншамоўных запазычанняў, асаблівасці іх графіка-арфаграфічнай і фанетычнай адаптацыі, прасочаны змены ў беларускай мове, што адбываліся на працягу ХХ – пачатку XXI стст., ахарактарызаваны заканадаўча-прававы стыль XX ст., працэсы інавацыйнага словаўтварэння, вызначаны прыярытэтныя напрамкі далейшага развіцця беларускай мовы ва ўмовах дзяржаўнага білінгвізму. Асноўныя палажэнні работы адлюстраваны ў 25 навуковых і навукова-метадычных публікацыях, у тым ліку 6 асобных выданнях. Па праблематыцы навуковай тэмы была арганізавана і праведзена IX Міжнародная навуковая канферэнцыя “Мова-літаратура-культура”, навуковыя чытанні, прысвечаныя прафесарам Л. А. Антанюк і Л.І. Бураку. Вывады і назіранні навуковага даследавання знайшлі выкарыстанне пры стварэнні манаграфій, падручнікаў, вучэбных дапаможнікаў з грыфам Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, укладанні слоўніка аўтарскіх неалагізмаў беларускай мовы, пры перакладзе на сучасную беларускую літаратурную мову Псалтыра.