«Слоўнікавы склад і граматычны лад сучаснай беларускай мовы ў сінхронна-дыяхронным аспекце», па заданню «Слоўнікавы склад і граматычны лад сучаснай беларускай мовы ў аспекце інавацыйных тэхналогій і новых метадалагічных падыходаў» = «Словарный состав и грамматический строй современного белорусского языка в синхронно-диахронном аспекте», по заданию «Словарный состав и грамматический строй современного белорусского языка в аспекте инновационных технологий и новых методологических подходов» : справаздача аб навукова-даследчай рабоце (заключная) / БДУ ; навуковы кіраўнік І. І. Савіцкая

Abstract

Аб’ектам даследавання з’яўляюцца лексічны склад і граматычны лад сучаснай беларускай мовы ў яе выкарыстанні ў перыядычным друку, у мастацкіх тэкстах, у паўсядзённых зносінах людзей, у школьным навучанні і іншых сферах бытавання нацыянальнай мовы. Прадмет даследавання – лексічныя і граматычныя інавацыі на розных часавых зрэзах, суіснаванне архаізмаў і неалагізмаў, вар'іраванне норм. Асноўныя метады даследавання – апісальны метад, які ўключае ў сябе выбар, класіфікацыю і інтэрпрэтацыю моўнага матэрыялу з улікам яго семантыкі і прагматыкі, а таксама дыяхранічны аналіз стану мовы, які быў выкарыстаны пры разглядзе семантычных, граматычных, стылістычных змен, што адбыліся ў структуры лексічнага складу і граматычнага ладу беларускай мовы на працягу ХХ – пачатку ХХІ стагоддзяў. Спосаб фіксацыі вынікаў здзейсненага аналізу – апісанне тэорыі і практыкі кадыфікацыі лексічнай і граматыка-сінтаксічнай нормы ў адпаведных раздзелах, а таксама фіксацыя моўных стылістычна-граматычных змен у дапаможніках для навучэнцаў сярэдняй школы і ВНУ. Матэрыял НДР – картатэка лексічных і граматычных інавацый і моўных варыянтаў, што складалася даследчыкамі на падставе франтальнай выбаркі з пісьмовых тэкстаў і беларускіх лексікаграфічных крыніц ХIХ-ХХ стст. і слоўнікаў іншых славянскіх моў – рускай, украінскай, польскай –, а таксама тэкставых рэсурсаў сеціва Байнэт (by.net). У выніку працы з’явіўся рукапіс манаграфічнага дапаможніка па сучаснай беларускай літаратурнай мове пад рабочай назвай «Беларуская лексіка і граматыка: моўная стыхія і моўная норма». Даведнік прызначаны для выкладчыкаў, студэнтаў, настаўнікаў і вучняў сярэдніх школ, работнікаў друку, радыё і тэлебачання, перакладчыкаў, а таксама ўсіх, хто карыстаецца беларускай і рускай мовамі і сочыць за дынамікай фарміравання беларускай моўнай нормы. Вынікі працы рэалізаваны ў шэрагу папярэдніх публікацый; рукапіс манаграфіі прыняты да выдання выдавецкім цэнтрам навукова-метадычнай установы «Нацыянальны інстытут адукацыі» Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.