Из мифа в сказку: трансформация сверхъестественных персонажей скандинавского фольклора

Abstract

Рассматриваются скандинавские волшебные сказки с точки зрения связи фигурирующих в них сверхъестественных существ – великанов, троллей, карликов и эльфов – с аналогичными персонажами древнескандинавской мифологии. Дается характеристика перечисленным персонажам и определяются основные принципы их трансформации при переходе из мифологической парадигмы в сказочную. Обосновывается предположение о том, что трансформация связана в первую очередь с метафоризацией сверхъестественных персонажей, наделением их чертами, способствующими отражению в сказке социальных противоречий (богатые – бедные, нравственные – безнравственные), а также с нивелированием различий между классами волшебных существ. = Разглядаюцца скандынаўскія чароўныя казкі з пункта гледжання сувязі звышнатуральных істот, якія ў іх фігуруюць, – веліканаў, троляў, карлікаў, эльфаў – з адпаведнымі персанажамі старажытнаскандынаўскай міфало- гіі. Даецца характарыстыка пералічаным персанажам і вызначаюцца асноўныя прынцыпы іх трансфармацыі пры пераходзе з міфалагічнай парадыгмы ў казачную. Абгрунтоўваецца меркаванне аб тым, што трансфармацыя звязана ў першую чаргу з метафарызацыяй звышнатуральных персанажаў, надзяленнем іх рысамі, якія спрыяюць адлюстраванню ў казцы сацыяльных супярэчнасцей (багатыя – бедныя, маральныя – амаральныя), а таксама з нівеліраваннем адрозненняў паміж класамі чароўных істот. = Scandinavian fairy tales are analyzed in this article in order to define a difference between how the supernatural characters (giants, trolls, elves and dwarfs) are described in the Scandinavian fairy tales and the Norse mythology. During the analysis, it is argued that a difference among various supernatural characters vanishes to large extent in fairy tales. It is concluded that a transformation of the mythological creatures into the fairy ones is based primarily on extension of their connotation by adding a metaphorical meaning aimed at expression of social contradictions.