Пачатак дынастычнай барацьбы ў доме Вазаў і стаўленне да яе шляхты Вялікага Княства Літоўскага

Abstract

Артыкул прысвечаны разгляду стаўлення шляхты Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ) да пачатку дынастычнай барацьбы ў доме Вазаў. Жыгімонт III, кароль польскі і вялікі князь літоўскі, пасля смерці свайго бацькі, шведскага караля Юхана ІІІ Вазы ў 1592 г., павінен быў стаць каралём Швецыі, што і адбылося. Аднак яго становішча ў Шведскім Каралеўстве было хісткім па шэрагу прычын. Не апошнюю ролю ў гэтым адыграла каталіцкае веравызнанне Жыгімонта ІІІ Вазы. У 90-х гг. XVI ст. манарх Рэчы Паспалітай спрабуе зацвердзіцца ў якасці караля Швецыі, чаму супраціўляецца Карл Судэрманскі, які ўзначальвае адпаведныя апазіцыйныя сілы. Аналізуючы гістарычныя крыніцы, можна сцвердзіць, што шляхта ВКЛ у асноўным пасіўна аднеслася да імкнення Жыгімонта ІІІ змагацца за дынастычныя правы, паколькі разумела, што гэта барацьба будзе пагражаць бяспецы дзяржавы, аб якой яна надзвычай клапацілася. У той жа час шляхта настойвала на выкананні абяцання Жыгімонтам ІІІ уключыць Эстляндыю ў склад Рэчы Паспалітай. = The article is dedicated to analysis of the attitude of the Grand Duchy of Lithuania aristocracy towards the beginning of a dynastic struggle in the Vasa house. Sigismund III Vasa, the King of Poland and Grand Duke of Lithuania, after the death of his father, a King of Sweden John III Vasa in 1592 must have become a King of Sweden, which happened to be. However, his status in the Swedish Kingdom was unstable due to number of reasons. Catholic confession of Sigismund III Vasa played an important role in this process. During the 90s of the 16th century the Monarch of Rzeczpospolita attempts to prove himself in a character of the King of Sweden, to which opposes Karl Suderman who headed correspondent opposition forces. After analysing historical resources we can say that aristocracy of the Grand Duchy of Lithuania, in general, was very passive towards the intention of Sigismund III Vasa to struggle for dynastic rights as far as they understood that this struggle would only threaten to the Duchy’s security which was particularly taken care of. At the same time, the aristocracy insisted on fulfilling the promise by Sigismund III Vasa to include Estland into Rzeczpospolita.