Распад рублёвай зоны і станаўленне ў Беларусі ўласнай грашовай сістэмы (1991–1994)

Abstract

Раскрываюцца асноўныя этапы фарміравання беларускай грашовай сістэмы ў першыя гады незалежнасці Рэспублікі Беларусь на аснове афіцыйных дакументаў дзяржаўных органаў, успамінаў палітычных дзеячаў, матэрыялаў перыядычнага друку 1991–1994 гг. Адлюстраваны ключавыя моманты распаду адзінай рублёвай прасторы і роля ў гэтых працэсах Рэспублікі Беларусь. Вызначаны асноўныя прычыны пераходу нашай краіны да нацыянальнай грашовай адзінкі, выяўлены карані няўдач у рэфармаванні рублёвай зоны на прасторах былога СССР. Зроблена выснова пра тое, што, нягледзячы на жаданне беларускага ўрада захаваць агульную грашова-крэдытную сістэму ў межах СНД, гэтыя спробы не ажыццявіліся па прычыне яе функцыянавання ва ўмовах дэмантажу адміністрацыйна-каманднай эканомікі і неадпаведнасці новым рэаліям, а таксама ў сувязі з імкненнем кіраўніцтва былых савецкіх рэспублік выбудоўваць уласныя грашовыя сістэмы на рыначнай аснове, пашырэннем інфляцыі і іншых крызісных з’яў у фінансавай сферы пры адсутнасці незалежнай грашова-крэдытнай палітыкі. = Раскрываются основные этапы формирования белорусской денежной системы в первые годы независимости Республики Беларусь на основе воспоминаний политических деятелей, официальных документов государственных органов, материалов периодической печати 1991–1994 гг. Отражены ключевые моменты распада единого рублевого пространства и роль в этих процессах Республики Беларусь. Определены основные причины перехода нашей страны к национальной денежной единице, выявлены корни неудач в сфере реформирования рублевой зоны на просторах бывшего СССР. Сделан вывод о том, что, несмотря на желание белорусского правительства сохранить общую денежно-кредитную систему в рамках СНГ, эти попытки не осуществились по причине ее функционирования в условиях демонтируемой административно-командной экономики и несоответствия новым реалиям, а также в связи со стремлением руководства бывших союзных республик выстраивать собственные денежные системы на рыночной основе, распространением инфляции и иных кризисных явлений в финансовой сфере при отсутствии независимой денежно-кредитной политики. = The article casts light on the basic stages of the Belarusian monetary system formation in the early years of independence, reflects the key points of the common ruble space dismantling as well as the role of the Republic of Belarus in these processes, following the memories of political figures, official documents of state bodies, taken from the archival sources, periodical press materials of those times. The author determines the main reasons of our country transition to the national currency and reveals roots of the ruble zone reforming failure in the former USSR. The researcher concludes that despite the intention to maintain the common credit-and-monetary system in the CIS, these attempts failed due to its functioning under the conditions of the vanishing command-administrative economy and non-compliance with the new realities and aspirations of the former Soviet republics leadership to build their own monetary systems on a market basis, spread of inflation and other crisis events in the financial sector in the absence of independent monetary policy.