Пожалуйста, используйте этот идентификатор, чтобы цитировать или ссылаться на этот документ:
https://elib.bsu.by/handle/123456789/302797| Заглавие документа: | К проблеме семантической дифференциации обозначений эпистолярных текстов в древнерусских и старорусских письменных памятниках: грецизмы грамота, епистолия, хартия, харатия |
| Другое заглавие: | Towards the semantic differentiation problem of epistolary text denotations in Ancient Russian and Old Russian written monuments: Greecisms грамота, епистолия, хартия, харатия / V. U. Zuyeva |
| Авторы: | Зуева, О. В. |
| Тема: | ЭБ БГУ::ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ::Языкознание |
| Дата публикации: | 2023 |
| Издатель: | Минск : БГУ |
| Библиографическое описание источника: | Журнал Белорусского государственного университета. Филология = Journal of the Belarusian State University. Philology. – 2023. – № 2. – С. 101-114 |
| Аннотация: | Установлены смысловые различия между лексико-семантическими вариантами слов грамота, епистолия, хартия, харатия, объединенными значением ‘эпистолярный текст’, в древнерусском и старорусском языках. Для анализа семантики выбраны древнейшие греческие заимствования и производные от лексемы грамота номинации грамотица и грамотка. Доказано, что обозначения, за исключением слов хартия, харатия, не выступали синонимами-дублетами на разных исторических этапах. В древнерусском языке эти грецизмы были многозначными, в частности они могли называть как эпистолярный текст, так и официальный документ, что является одним из факторов, обусловливающих проблему различения актовых и эпистолярных источников. В старорусском языке лексема грамота называла два типа источников, ее функционирование не было ограничено рамками книжной культуры, номинация (единственная из проанализированных) стала базой для образования других жанровых обозначений. Лексема грамота и производное от нее слово грамотка не употреблялись для обозначения частных духовных посланий, в отличие от номинаций хартия и епистолия. У грецизма епистолия, имевшего выраженный книжный характер на протяжении всего выбранного периода, выявлен самый широкий семантический диапазон, при этом в старорусском языке слово практически полностью утратило значение ‘документ’. У лексемы хартия в старорусском языке, напротив, в пассивное языковое знание ушло эпистолярное значение. Все проанализированные грецизмы использовались в повествовательных текстах по отношению к не уточняемому по содержанию виду письма, т. е. при обозначении ситуации эпистолярного диалога вообще. |
| Аннотация (на другом языке): | The purpose of the study is to establish the differences in meaning between the lexical and semantic variants of the words грамота, епистолия, хартия, харатия, which are united by the common meaning ‘epistolary text’, in the Ancient Russian language and in the Old Russian language. For the analysis of semantics, the most ancient Greek borrowings were selected, as well as the nominations грамотица and грамотка derived from грамота. The designations, except for the words хартия, харатия, are not absolute synonyms at different historical periods. In the Ancient Russian language, these Greek borrowings were polysemantic, in particular, they could designate both an epistolary text and an official document, which is one of the factors that determine the problem of distinguishing act sources and epistolary sources. For the lexeme грамота in the Old Russian period too, the designation of both types of the sources was equally relevant, this word was not limited to the framework so-called book culture and the only one of those analysed became the basis for the formation of other genre designations. The lexeme грамота and the derivative word грамотка were not used to designate private spiritual messages, in contrast to the nominations хартия and епистолия. The Greek borrowing епистолия, which had notable literary stylistic features throughout the selected period, revealed the widest semantic range, while in the Old Russian language this word practically completely lost the meaning of ‘document’. The epistolary meaning of the lexeme хартия in the Old Russian language goes into passive linguistic knowledge, on the contrary. All the analysed words could be used in narrative texts in relation to a form of letters not specified in content, that is, when denotating the situation of the epistolary dialogue in general. = Устаноўлены сэнсавыя адрозненні паміж лексіка-семантычнымі варыянтамі слоў грамота, епистолия, хартия, харатия, аб’яднанымі значэннем ‘эпісталярны тэкст’, у старажытнарускай і старарускай мовах. Для аналізу семантыкі выбраны найстаражытнейшыя грэчаскія запазычанні і вытворныя ад лексемы грамота намінацыі грамотица і грамотка. Даказана, што абазначэнні, за выключэннем слоў хартия, харатия, не выступалі сінонімамі-дублетамі на розных гістарычных этапах. У старажытнарускай мове гэтыя грэцызмы былі шматзначнымі, у прыватнасці яны маглі называць як эпісталярны тэкст, так і афіцыйны дакумент, што з’яўляецца адным з фактараў, якія абумоўліваюць праблему адрознівання актавых і эпісталярных крыніц. У старарускай мове лексема грамота называла два тыпы крыніц, яе функцыянаванне не было абмежавана рамкамі кніжнай культуры, намінацыя (адзіная з прааналізаваных) стала базай для ўтварэння іншых жанравых абазначэнняў. Лексема грамота і вытворнае ад яе слова грамотка не ўжываліся для абазначэння прыватных духоўных пасланняў, у адрозненне ад намінацый хартия і епистолия. У грэцызма епистолия, які меў наяўны кніжны характар на працягу ўсяго выбранага перыяду, адзначаны самы шырокі семантычны дыяпазон, пры гэтым у старарускай мове слова практычна цалкам страціла значэнне ‘дакумент’. У лексемы хартия ў старарускай мове, наадварот, у пасіўныя моўныя веды сышло эпісталярнае значэнне. Усе прааналізаваныя грэцызмы выкарыстоўваліся ў апавядальных тэкстах у адносінах да тыпу ліста, што не ўдакладняецца па змесце, гэта значыць пры абазначэнні сітуацыі эпісталярнага дыялогу ўвогуле. |
| Доп. сведения: | Автор статьи выражает благодарность германисту, переводчику С. П. Павловицкому за развернутый историко-лингвистический комментарий к слову breff (Brief) ‘письмо’ и высказанное мнение относительно семантики словоупотреблений в немецкой части русско-нижненемецкого разговорника Т. Фенне. = The author of the article thanks the Germanist, translator S. P. Pavlovitsky for a detailed historical and linguistic commentary on the word breff (Brief) ‘letter’ and for his opinion on the semantics of word usage in the German part of T. Fenne’s Russian and Low German phrasebook. = Аўтар артыкула выказвае падзяку германісту, перакладчыку С. П. Паўлавіцкаму за разгорнуты гісторыка-лінгвістычны каментарый да слова breff (Brief) ‘ліст’ і выказанае меркаванне адносна семантыкі словаўжыванняў у нямецкай частцы руска-ніжненямецкага размоўніка Т. Фянэ. |
| URI документа: | https://elib.bsu.by/handle/123456789/302797 |
| ISSN: | 2521-6775 |
| Лицензия: | info:eu-repo/semantics/openAccess |
| Располагается в коллекциях: | 2023, №2 |
Полный текст документа:
| Файл | Описание | Размер | Формат | |
|---|---|---|---|---|
| 101-114.pdf | 563,12 kB | Adobe PDF | Открыть |
Все документы в Электронной библиотеке защищены авторским правом, все права сохранены.