Пожалуйста, используйте этот идентификатор, чтобы цитировать или ссылаться на этот документ:
https://elib.bsu.by/handle/123456789/233253| Заглавие документа: | Две «старины» – одна политика: «юрьевская дань» и «казанская дань» в русской дипломатии и исторической мысли 1550–60-х гг. |
| Другое заглавие: | Two antiquities – one policy: the «tribute of Dorpat» and the «tribute of Kazan» in Russian diplomacy and historical thought in 1550–60s. / P. D. Podberezkin Дзве «даўніны» – адна палітыка: «юр’еўская даніна» і «казанская даніна» ў рускай дыпламатыі і гістарычнай думцы 1550–60-х гг. / П. Д. Падбярозкін |
| Авторы: | Подберёзкин, Ф. Д. |
| Тема: | ЭБ БГУ::ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ::История. Исторические науки |
| Дата публикации: | 2019 |
| Издатель: | Минск : БГУ |
| Библиографическое описание источника: | Журнал Белорусского государственного университета. История = Journal of the Belarusian State University. Historical sciences. - 2019. - № 3. - С. 74-82 |
| Аннотация: | В начале 1550-х гг. дипломаты русского царя Ивана IV впервые использовали легенды о «казанской дани» и «юрьевской дани» для обоснования исторического господства над землями Казанского ханства и немецкой Ливонии. Если сведения о «казанской дани» впервые актуализируются в годы правления Ивана IV, то «юрьевская дань» упоминается еще в русско-ливонских соглашениях XV в., однако их происхождение остается исторической загадкой. В статье впервые в историографии проводится сравнительный анализ двух легенд, делается попытка выяснить их источники, автора, роль в обосновании континуитета Руси времен первых Рюриковичей и московского государя Ивана IV, взаимосвязь терминов «отчина», «дань» и «земля». С 1470-х гг. в Москве начали переосмысливать даннические отношения, существовавшие в монголо-тюркском политическом пространстве, что выразилось в попытке прекращения «подарков» крымскому хану (1473) и последующих требованиях платить дань «по старине» епископу Дерпта (1474). В результате творческой обработки текста Повести временных лет русские книжники постулировали тождественность Волжской Булгарии и Казанского ханства, древнерусского Юрьева и немецкого Дерпта в рамках Никоновского свода. Основным критерием для обоснования наследственного господства над территорией являлась «земля» как политическая единица вне зависимости от этнической и религиозной принадлежности ее населения. Высказано предположение, что царский окольничий Алексей Адашев редактировал историю о «юрьевской дани» по образцу сюжета о «казанской дани». Таким образом, между двумя легендами существует прямая генеалогическая связь. |
| Аннотация (на другом языке): | In the beginning of 1550s the diplomats of Russian Tsar Ivan IV for the first time used the legend about «Kazan tribute» and «Dorpat tribute» to justify the historical rule over Kazan and German Livonia. The story about «Kazan tribute» was firstly mainstreamed during the reign of Ivan IV; however, the «Dorpat tribute» was mentioned in the Russian-Livonian treaties of 15th century – its origin is still unknown. For the first time in historiography this article compares two stories. The author examines the sources of both legends, their author, the role in the justification of the continuity between the ancient Rus’ of Rurikovichi and Moscow Russia of Ivan IV, the relation between the terms «otchina» (paternity), «dan’» (tribute), «zemlya» (land). Since the 1470s Moscow began to rethink the tribute relationships, that had been established in Mongol-Turk political space. This resulted in an attempt to stop the payments for the Chan of Crimea (1473) and to demand the tribute from the Bishop of Dorpat (Russian Yuryev, 1474). Based on the Text of «Primary chronicle» the Russian intellectuals claimed the identity of Volga Bulgaria and Kazan, ancient Russian Yuryev and German Dorpat in the text of Nikon Chronicle. The main criterion for the hereditary rule over the territory was «zemlya» (land) as the political category, regardless of the ethnicity and religion of its population. The author concludes that the courtier Alexey Adashev edited the story about «Dorpat tribute» following the example of «Kazan tribute» story. Thus, there is a direct intertextual dependence between the two stories. = На пачатку 1550-х гг. дыпламаты рускага цара Івана IV упершыню выкарысталі легенды пра «казанскую даніну» і «юр’еўскую даніну» для абгрунтавання гістарычнага панавання над землямі Казанскага ханства і нямецкай Лівоніі. Сведчанні пра «казанскую даніну» ўпершыню актуалізуюцца падчас кіравання Івана IV, а «юр’еўская даніна» узгадваецца ў руска-лівонскіх пагадненнях XV ст., аднак іх паходжанне застаецца гістарычнай таямніцай. У артыкуле ўпершыню ў гістарыяграфіі праводзіцца параўнальны аналіз абедзвюх легенд, робіцца спроба выявіць іх крыніцы, аўтара, ролю ў абгрунтаванні кантынуітэту Русі часоў першых Рурыкавічаў і маскоўскага гасудара Івана IV, узаемасувязь тэрмінаў «вотчына», «даніна» і «зямля». З 1470-х гг. у Маскве пачалі пераасэнсоўваць падатковыя адносіны, якія існавалі ў мангола-цюркскай палітычнай прасторы. Праявамі гэтага была спроба перастаць даваць «падарункі» крымскаму хану (1473), а таксама патрабаванне даніны «па-даўнейшаму» епіскапу Дэрпта (1474). У выніку творчай пераапрацоўкі тэксту Аповесці мінулых гадоў рускія кніжнікі пастуліравалі тоеснасць Волжскай Булгарыі і Казанскага ханства, старажытнарускага Юр’ева і нямецкага Дэрпта ў межах Ніканаўскага зводу. Асноўным крытэрыем для спадчыннага панавання над тэрыторыяй з’яўлялася «зямля» як палітычная адзінка, не звярталася ўвага на палітычную і рэлігійную ідэнтычнасць яе насельніцтва. Выказана меркаванне, што царскі акольнічы Аляксей Адашаў рэдагаваў гісторыю «юр’еўскай даніны» па ўзоры сюжэта пра «казанскую даніну». Такім чынам, паміж дзвюма легендамі існуе генеалагічная ўзаемасувязь. |
| URI документа: | http://elib.bsu.by/handle/123456789/233253 |
| ISSN: | 2520-6338 |
| DOI документа: | https://doi.org/10.33581/2520-6338-2019-3-74-82 |
| Лицензия: | info:eu-repo/semantics/openAccess |
| Располагается в коллекциях: | 2019, №3 |
Все документы в Электронной библиотеке защищены авторским правом, все права сохранены.