Навукова-асветныя кантакты беларускіх зямель з краінамі Заходняй і Цэнтральнай Еўропы ў XVIII ст.

Abstract

Навуковы артыкул прысвечаны праблеме вызначэння асноўных напрамкаў узаемастасункаў айчыннай сістэмы адукацыі з еўрапейскай мадэллю педагогікі ў XVIII ст. Праведзены аналіз беларускай і замежнай гістарыяграфіі па тэме даследавання. Асобая ўвага ў рабоце сканцэнтравана на вывучэнні месца і значэння міжнародных кантактаў у сферы асветы ў працэсе выхавання правячай эліты Вялікага княства Літоўскага. Прыведзены рэальныя прыклады працы на беларускіх землях еўрапейскіх гувернёраў і стаўленне да іх саміх выхаванцаў. Дэталёва прасочана і спецыфіка замежных вандровак дзяцей магнатаў ды шляхты Рэчы Паспалітай па еўрапейскіх краінах (распарадак дня, прыярытэты ў вучобе, знаёмствы са славутымі асобамі). Пры даследаванні сувязяў айчынных навучальных устаноў з еўрапейскімі навуковымі і асветнымі цэнтрамі вызначаны асноўныя кірункі іх узаемадзеяння (запрашэнне на працу ў Беларусь еўрапейскіх выкладчыкаў, стажыроўкі лепшых выхаванцаў за мяжой, набыццё ў Еўропе вучэбнага і навуковага абсталявання). Асобны акцэнт у артыкуле зроблены на вывучэнні трансфармацыі міжнародных кантактаў у сферы адукацыі пад уплывам эпохі Асветніцтва. Разгледжана адпаведная дзейнасць Адукацыйнай камісіі і Таварыства навучальных кніг. Паказана, як гэта паўплывала на працу Віленскай Галоўнай школы, Гродзенскай Каралеўскай медыцынскай акадэміі, Нясвіжскай Рыцарскай школы. Прасочаны прычыны пераўтварэння Полацка ў сусветны цэнтр езуітаў. Вылучаны агульныя вынікі міжнародных навукова-асветных кантактаў для сацыяльна-культурнага развіцця Беларусі. = The article is dedicated to the problem of the definition of the main directions in the relations between the national system of education and the European model of pedagogy. The analysis of Belarusian and foreign historiography within the field of the research is presented. The study specially focuses on the role and importance of the international contacts in the sphere of education in the process of upbringing and training the ruling elite of the Great Duchy of Lithuania. Real examples of European tutors’ work and their consideration to their pupils are presented. The author brought to light the specific character of the trips of magnates’ children abroad and of the Polish gentry from the Rzecz Pospolita to European countries (the timetable, their preferences in studies, meetings with famous people). While studying the contacts of the native educational establishments with the European scientific and educational centers, the author defined the main trends of their close co-operation (invitation of European teachers to work in Belarus, the training periods of the best pupils abroad, the purchase of educational and scientific equipment in Europe). The researcher underlined the transformation of international contacts in the sphere of education due to the influence of the Enlightment. The activities of the Educational commission and of the Association of educational books are considered, as well as their influence on the work of the Head school in Vilno, the Royal academy of medicine in Grodno, the Knights’ school in Niesvizsh. The reasons of the transformation of Polotsk into the Jesuits’ world centre are identified. The general results of international scientific and educational contacts for socio-cultural development in Belarus are shown.