Фаусціянскія матывы ў творчасці Ф. Аляхновіча

Abstract

XX стагоддзе ў сусветнай і беларускай культуры пачыналася з прадчування будучых войнаў, катастрофаў і таталітарных рэжымаў. Матывы гэтыя прарочы загучалі ў мастацтве, музыцы, драматургіі, літаратуры і кінематографе з прыходам новай эстэтыкі мадэрнізма, якая мела нацыянальныя асаблівасці ў кожнай еўрапейскай краіне. Вялікі нямецкі пісьменнік эпохі Асветніцтва Ё. В. Гётэ, жывучы за стагоддзе да гэтага, таксама, ствараючы свайго неўміручага “Фаўста”, прадбачыў шэраг гэтых праблемаў, якія не раз будуць узгаданыя, запазычаныя і рэцэптаваныя еўрапейскімі літаратарамі. Так, звяртаючыся да вобраза Фаўста, Ф. Ніцшэ абвяшчае эру звышчалавека (канцэпцыю, якую нямецкія нацысты падвядуць пасля пад сваю тэорыю), а О. Шпэнглер называе заходнюю цывілізацыю новага часу фаўстаўскай. Тыпалагічная блізасць матываў, выведзеных Ф. Аляхновічам у яго п’есах, да праблем, закранутых у “Фаўсце” Ё. В. Гётэ, сведчыць не толькі аб падобных тэндэнцыях у беларускай і сусветнай культурах, але і аб перажыванні будучых трагедый і іх прадчуванні.