Раман Ёзафа Томана «Сакрат» як эпапея духоўнага і грамадскага жыцця старажытнагрэчаскай Афінскай дзяржавы

Abstract

Аналізуецца чэшскі гістарычны раман Ё. Томана «Сакрат», які стаў значнай з’явай літаратурнага жыцця, паколькі ўвабраў у сябе прыкметы гістарычнага і сацыяльнага раманаў. Адзначана, што твор пашырыў тэматычнае поле і мастацкія прынцыпы гістарычнага рамана 1970-х гг. у Чэхаславакіі. Паказана, што перад чытачом раскрываецца вобраз старажытнагрэчаскага філосафа Сакрата на фоне духоўнага і грамадскага жыцця Афінскай дзяржавы ў перыяд яе росквіту і паступовага заняпаду. Робяцца высновы пра тое, што Ё. Томан звяртаецца да мадэрнізацыі, асучаснівае вобраз філосафа, але ў цэлым стварае псіхалагічна прапрацаваны і ўсебаковы яго партрэт, а таксама галерэю гістарычных персанажаў. Сцвярджаецца, што канцэптуальнымі характарыстыкамі вобраза Сакрата становяцца яго прыхільнасць да матэрыялізму, жыццялюбства, пакланенне сонцу і пазітыўнае стаўленне да феномена смеху. Заўважана, што ў мастацкай структуры твора выкарыстоўваюцца прыёмы фантастычнага дапушчэння, літаратурнай гульні, што праяўляецца ў інтэрмецца – устаўных главах, дзе аўтар сустракаецца са сваім героем і размаўляе з ім на розныя тэмы. Адзначана, што важную ролю ў рамане адыгрываюць жаночыя вобразы. Разглядаюцца такія мастацкія прыёмы, як ліставанне персанажа, вулічныя песні. Выяўляецца роля маналогаў і дыялогаў у творы. = Анализируется чешский исторический роман Й. Томана «Сократ», который стал значимым явлением литера- турной жизни, так как соединил в себе признаки исторического и социального романов. Указано, что произведение расширило тематическое поле и художественные принципы исторического романа 1970-х гг. в Чехословакии. Отмечено, что перед читателем раскрывается образ древнегреческого философа Сократа на фоне духовной и общественной жизни Афинского государства в период расцвета и постепенного упадка. Сделаны выводы о том, что Й. Томан прибегает к модернизации, осовремениванию образа философа, но в целом создает его психологически проработанный и всесторонний портрет, а также галерею исторических персонажей. Утверждается, что концептуальными характеристиками образа Сократа являются его приверженность к материализму, жизнелюбие, поклонение солнцу и позитивное отношение к феномену смеха. Замечено, что в художественной структуре произведения используются приемы фантастического допущения, литературной игры, что проявляется в интермеццо – вставных главах, где автор встречается со своим героем и беседует с ним на разные темы. Показано, что важную роль в романе играют женские образы. Рассматриваются такие художественные приемы, как переписка персонажа, уличные песни. Выявлена роль монологов и диалогов в произведении. = The article analyzes the Czech historical novel of Josef Thoman «Socrates», which became an important phenomenon of literary life, as it united the signs and role of historical and social genres. In our opinion, the novel expands the thematic field and artistic principles of the historical novel of the 1970s in Czechoslovakia. Before the reader the image of the ancient Greek philosopher Socrates is revealed on the background of the spiritual and social life of the Athenian state during the heyday and gradual decline. The article concludes that the Czech author resorts to modernization, modernizing the image, but in general we face a psychologically elaborated and comprehensive portrait of the main character, as well as a gallery of historical characters. The conceptual core of the image of Socrates is his materialism, love of life, sun worship and a positive attitude to the phenomenon of laughter. The artistic structure of the work uses techniques of fantastic assumption, literary play. This is manifested in intermezzo – insert chapters, where the author meets with his hero and talks with him on various topics. In the work, this is analyzed in detail. Important in the novel are the female images. We consider such artistic techniques in the novel as character correspondence, street songs. Monologues and dialogues play an important role.