Адлюстраванне этнічных стэрэатыпаў у творчасці Францішка Багушэвіча і перыпетыі рэцэпцыі яго спадчыны

Abstract

Характарызуюцца асаблівасці гісторыка-культурнай сітуацыі ў Беларусі ў другой палове ХІХ ст., якія абумовілі этнасацыяльныя супярэчнасці, міжэтнічную палярызацыю і нацыянальную кансалідацыю беларусаў, што знайшло мастацкае ўвасабленне ў сацыяльнай і нацыянальнай праблематыцы творчасці Ф. Багушэвіча. Аналізуюцца тыя творы пісьменніка, у якіх закранаюцца праблемы сацыяльных пераўтварэнняў у іх суаднесенасці з сістэмай этнічных стэрэатыпаў, звязаных з негатыўным стаўленнем сялянства да прадстаўнікоў іншых нацыянальнасцей. Сцвярджаецца, што менавіта адлюстраванне этнічных гетэрастэрэатыпаў істотна паўплывала на працэс рэцэпцыі спадчыны Ф. Багушэвіча ў ХХ ст., асэнсаванне якой зазнала некалькі этапаў. Разглядаецца ідэалагічная практыка выдання твораў пісьменніка ў 1940–80-я гг., раскрываецца сутнасць канфлікту 1948 г. у літаратуразнаўчым асяроддзі, вынікі якога вызначылі вектар далейшага развіцця савецкага багушэвічазнаўства, закранаюцца некаторыя аспекты ўспрымання творчасці Ф. Багушэвіча ў ХХІ ст. = Характеризуются особенности историко-культурной ситуации в Беларуси во второй половине XIX в., которые обусловили этносоциальные противоречия, межэтническую поляризацию и национальную консолидацию белорусов, что нашло художественное воплощение в социальной и национальной проблематике творчества Ф. Богушевича. Анализируются те произведения писателя, в которых затрагиваются проблемы социальных преобразований в их взаимосвязи с системой этнических стереотипов, сопряженных с негативным отношением крестьянства к представителям других национальностей. Утверждается, что именно отражение этнических гетеростереотипов существенно повлияло на процесс рецепции наследия Ф. Богушевича в ХХ в., осмысление которого претерпело несколько этапов. Рассматривается идеологическая практика издания произведений писателя в 1940–80-х гг., раскрывается суть конфликта 1948 г. в литературоведческой среде, результаты которого определили вектор дальнейшего развития советского богушевичеведения, затрагиваются некоторые аспекты восприятия творчества Ф. Богушевича в XXI в. = The article charactrerises the features of historical and cultural situation in Belarus in the second half of XIX century, led to ethno-social conflicts, ethnic polarization and national unity of Belarusians to have been expressed by social and national problems in the works of F. Bahushevich. It analyses the writer’s works where the issues of social change in their interrelation with the system of ethnic stereotypes, associated with a negative attitude of the peasantry to other nationalities, are touched upon. It is stated that it is a reflection of the ethnic heterostereotypes that had a significant impact on the process of reception of F. Bahushevich’s heritage in the XX century, understanding of which has undergone several stages. It concerns with the practice of ideological editions of the writer in 1940–80s, reveals the essence of the conflict of 1948 in the literary sphere, the results of which determined the vector of further development of the study of Bahushevich’s works in the Soviet period, describes some aspects of the perception of F. Bahushevich’s works in the XXI century.