Мастацкі час і прастора ў рамане У. Караткевіча «Леаніды не вернуцца да зямлі»

Abstract

Даследуецца спецыфіка выяўлення такіх літаратуразнаўчых катэгорый, як мастацкі час і мастацкая прастора, у рамане У. Караткевіча «Леаніды не вернуцца да Зямлі». Аналізуюцца сюжэтны і канцэптуалізаваны час у рамане, псіхалагічная, тапанімічная і ўрбаністычная прастора. Даказана, што сюжэтны час у творы грунтуецца на цыклічнасці падзей, узаемаперасячэнні мінулага і сучаснасці. Падкрэсліваецца, што канцэптуалізаваны час знаходзіць сваё выражэнне ў абедзвюх назвах рамана – «Нельга забыць» і «Леаніды не вернуцца да Зямлі» – і ў асобных вобразах твора. Адзначаецца, што ўрбаністычная прастора мегаполіса – Масквы – часта супрацьпастаўляецца вясковай і загараднай мясцовасці як менш дасканалая і гарманічная. Сцвярджаецца, што асаблівую значнасць у рамане «Леаніды не вернуцца да Зямлі» маюць суб’ектыўны час і псіхалагічная прастора галоўнага героя Андрэя Грынкевіча, якія шмат у чым абумоўліваюць адметнасць стылю рамана і набліжаюць яго да лірычных твораў, у якіх важную ролю адыгрывае светаадчуванне героя. = Исследуется специфика таких литературоведческих категорий, как художественное время и художественное пространство, в романе В. Короткевича «Леониды не вернутся к Земле». Анализируются сюжетное и концептуализированное время в романе, психологическое, топонимическое и урбанистическое пространство. Доказано, что сюжетное время в произведении основывается на цикличности событий, взаимопересечении прошлого и настоящего. Подчеркивается, что концептуализированное время находит свое выражение в обоих названиях романа – «Нельзя забыть» и «Леониды не вернутся к Земле» – и в отдельных образах произведения. Отмечается, что урбанистическое пространство мегаполиса – Москвы – часто противопоставляется сельской и загородной местности как менее совершенное и гармоничное. Отмечено, что особую значимость в романе «Леониды не вернутся к Земле» имеют субъективное время и психологическое пространство главного героя Андрея Гринкевича, которые во многом обусловливают особенность стиля романа и приближают его к лирическим произведениям, в которых важную роль играет мироощущение героя. = The article deals with such literary categories, as an artistic time and an artistic space in the novel «Leonids will not come back to the Earth» by U. Karatkievich. The plot time and the conceptualized time of the novel, the psychological space, the toponymic space, the urban space are partly analyzed. The narrative time in the work is based on the cyclical recurrence of the action and the intersection of the past and the present. The conceptualized time is reflected in both names of the novel («It’s impossible to forget» and «Leonids will not come back to the Earth») and in the particular images of the work. The author usually opposes the urban space (Moscow) and the rural and suburban areas. The subjective time and the psychological space of the main character Andrej Grynkjevich have special significance in the novel, because they determine the novel style as a sentimental novel.