Этапы савецкай мадэрнізацыі і сацыякультурныя змены ў беларускай вёсцы (1921–1939)

Abstract

Даследуюцца этапы, асаблівасці і мадэлі мадэрнізацыі, якая адбывалася ў Беларусі ў 1920 –30-я гг. Праводзіцца кампаратыўнае вывучэнне розных этапаў беларускай гісторыі не толькі з улікам нацыянальнай спецыфікі, але і ў кантэксце агульнарасійскіх і агульнаеўрапейскіх працэсаў. Ажыццяўляюцца пошукі новай парадыгмы гісторыі Беларусі на аснове міждысцыплінарнага падыходу ва ўмовах пераадолення манаполіі марксісцка-ленінскай метадалогіі. Прасочваюцца змены ў зямельным заканадаўстве, якое адлюстроўвала асаблівасці нацыянальнай мадэлі мадэрнізацыі ў 1924 –1928 гг. Паказана, што мадэрнізацыя ў Беларусі базіравалася на фактарах працавітасці сялян і ашчаднасці пры апоры на мясцовыя рэсурсы (вытворчасць інтэнсіўных культур, прадукцыі жывёлагадоўлі, забеспячэнне іх перапрацоўкі і лагістыкі). Зроблена выснова пра тое, што на мяжы 1920 –30-х гг. адбываліся значныя змены не толькі ў формах мадэрнізацыі, але і ў сацыяльнай псіхалогіі і эканамічных паводзінах сялянства, перш за ўсё ў стаўленні да зямлі, працы і адукацыі. Адзначана, што ва ўмовах, калі калектыўныя гаспадаркі разглядаліся як сродак канфіскацыі збожжавай прадукцыі, перавагі асабістай матывацыі пры высокай працавітасці сялян выявіліся ў падсобнай гаспадарцы, якая ў самых розных формах паступова інтэгравалася з грамадскай вытворчасцю. = Исследуются этапы, особенности и модели модернизации, происходившей в Беларуси на протяжении 1920 –30-х гг. Проводится компаративное изучение различных этапов белорусской истории не только с учетом национальной специфики, но и в контексте общероссийских и общеевропейских модернизационных процессов. Осуществляются поиски новой парадигмы истории Беларуси на основе междисциплинарного подхода в условиях преодоления монополии марксистско-ленинской методологии. Прослеживается изменение земельного законодательства, которое отражало особенности национальной модели модернизации в 1924 –1928 гг. Показано, что модернизация в Беларуси базировалась на факторе трудолюбия крестьян и бережливости при опоре на местные ресурсы (производство интенсивных культур, продукции животноводства и обеспечение их переработки и логистики). Сделан вывод о том, что на рубеже 1920 –30-х гг. происходили значительные изменения не только в формах модернизации, но и в социальной психологии и экономическом поведении крестьянства, прежде всего в отношении к земле, труду и образованию. Отмечено, что в условиях, когда коллективные хозяйства рассматривались как средство изъятия зерновой продукции, преимущества личной мотивации при высоком трудолюбии крестьянства выявились в подсобном хозяйстве, которое в самых различных формах постепенно интегрировалось с общественным производством. = The dynamics, ways and a model of modernization in Belarus in the 1920 –30s come under review in the article. Significant comparative study of the different stages in Belarusian history not only in the tradition of development, but also in the context of Russian and European modernization processes. In the conditions of overcoming the monopoly of Marxist-Leninist methodology based on an interdisciplinary approach defines the search for new paradigms vision of the historical past of Belarus. Particularly evident the change in land legislation, it reflects the implementation of the national model of modernization of Belarus in 1924 –1928, which was based on the factor of diligence and thrift peasants by relying on the internal resources of Belarus on the basis of production of intensive crops, livestock products and their processing and logistics. It is concluded, at the turn of 1920 –1930s, there were significant changes not only in the forms of modernization, but also in social psychology and economic behavior of the peasantry, particularly in relation to land, labor, and education. The unitary model of modernization in Belarus was implemented by new generations of Belarusians, who grew up under the Soviet regime and sought to radically transform society. In the conditions when the collective farms were seen as a means of seizure of grain products, benefits of self-motivation with a high diligence of the peasantry was revealed in a personal part-time farm, which is a significant period played a crucial role in the production of meat, milk and potatoes, and in various forms is gradually integrated with social production.