Прававое становiшча татар у Вялiкiм княстве Лiтоýскiм у XV-XVI стагоддзях паводле Статутаў 1529, 1566, 1588 гг.

Abstract

Сярод такіх сусветна вядомых помнікаў права, як законы Хамурапі, законы Ману, Законы дванаццаці табліц, кодэкс Юсцініяна, Руская Праўда і інш., пачэснае месца належыць Статутам Вялікага княства Літоўскага. Апошні Статут, выдадзены ў 1588 годзе на працягу 250 гадоў быў дзеючым законам на тэрыторыі Беларусі, Літвы і Украіны і складаў асновы ўсёй прававой сістэмы Вялікага княства Літоўскага. Дэталевае вывучэнне Статутаў сведчыць аб iснаваннi юрыдычных катэгорый i груп татар у ВКЛ. Гаспадарскiя татары, якiя служылi вялiкаму князю, з'яýлялiся самай прывiлеяванай групай. Сярод гаспадарскiх татар вылучалiся нашчадкi залатаардынскай знацi (вярхушка), якiя захавалi арыстакратычныя тытулы (царэвiчы, уланы, князi, мурзы) i манапалiзаваную ваенна-адмiнiстрацыйную ýладу ý сцягах, а таксама простыя дробныя землеýладальнiкi. З пункту гледжання лiтоýскага права ýсе яны складалi адну саслоýную групу i карысталiся агульнымi прывiлеямi, замацаванымi спачатку мясцовым правам (звычаем), а пасля заканадаýчымi актамi Вялiкага княства Лiтоýскага.Сацыяльны статус розных катэгорый i груп ВКЛ акрэслiваýся ý закандаýчых дакументах, у прыватнасцi, у актах, вызначаýшых ступень абароны iх жыцця, здароýя, гонару.