Пожалуйста, используйте этот идентификатор, чтобы цитировать или ссылаться на этот документ:
https://elib.bsu.by/handle/123456789/293639| Заглавие документа: | Шляхецкая разнавіднасць беларускай мовы ў ранніх творах Янкі Купалы: да пастаноўкі праблемы |
| Другое заглавие: | Gentry variety of the Belarusian language in early works of Janka Kupala: to the problem statement / S. M. Zaprudski |
| Авторы: | Запрудскі, С. М. |
| Тема: | ЭБ БГУ::ГРАМАДСКІЯ НАВУКІ::Літаратура. Літаратуразнаўства. Вусная народная творчасць ЭБ БГУ::ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ::Литература. Литературоведение. Устное народное творчество ЭБ БГУ::ГРАМАДСКІЯ НАВУКІ::Мовазнаўства ЭБ БГУ::ОБЩЕСТВЕННЫЕ НАУКИ::Языкознание |
| Дата публикации: | 2022 |
| Издатель: | Минск : БГУ |
| Библиографическое описание источника: | Журнал Белорусского государственного университета. Филология = Journal of the Belarusian State University. Philology. – 2022. – № 3. – С. 5-25 |
| Аннотация: | На матэрыяле навуковай літаратуры, зборніка Янкі Купалы «Жалейка» (1908) і п’есы «Паўлінка» (1912) робіцца спроба ідэнтыфікаваць шляхецкую разнавіднасць пісьмовай беларускай літаратурнай мовы. У Беларусі ў першай трэці ХХ ст. пражывала значная колькасць шляхецкага насельніцтва, якое ў залежнасці ад камунікатыўнай сітуацыі і іншых акалічнасцей культывавала беларускае шляхецкае або сялянскае маўленне, польскую мову ў рэгіянальнай форме і розныя яе прамежкавыя разнавіднасці, а таксама рускую мову. У працэсе інтэрпрэтацыі моўнага матэрыялу беларускай літаратурнай мовы першай трэці ХХ ст. на сучасным этапе выкарыстоўваецца наступны набор пунктаў суаднясення: народнае (сялянскае) маўленне, беларуская літаратурная мова ХІХ – пачатку ХХ ст., старабеларуская мова, руская, польская і ўкраінская літаратурныя мовы. Адсутнасць такога пункта суаднясення, як шляхецкае маўленне (культурнае кайнэ), мае адмоўныя наступствы ў сувязі з тым, што ў дадзеным выпадку не ўлічваецца важны канал паступлення ў беларускую літаратурную мову шматлікіх слоў польскага паходжання. Польская мова мела большае значэнне на раннім этапе творчасці Янкі Купалы, чым прынята лічыць, яе ўплывы ў творчасці паэта фіксуюцца не толькі на лексічным, але і на граматычным узроўні. Шляхецкі варыянт пісьмовай беларускай мовы выступаў як пэўны рэгістр, што надаваў мове асобных фрагментаў мастацкіх твораў ці цэлым творам своеасаблівы элітарны каларыт або часам успрымаўся як рэпрэзентант беларускай літаратурнай мовы ўвогуле. |
| Аннотация (на другом языке): | The article attempts to identify the gentry variety of the written Belarusian standard language, as based on scientific literature, Janka Kupala’s collection «The little flute» (1908) and his play «Paulinka» (1912). In the first third of the 20 th cen tury in Belarus there was a large number of the gentry who cultivated the Belarusian gentry speech, the Belarusian pea sant speech, the Polish language in its regional form and various intermediate varieties, as well as the Russian language depending on communication situation and other circumstances. When interpreting the linguistic material of the Belarusian standard language of the first third of the 20 th century the following set of reference points is used: the folk (peasant) speech, Belarusian literary language of the 19 th – early 20 th centuries, old Belarusian written language, Russian, Polish and Ukrainian standard languages. The lack of such a reference point as the gentry variety (cultural koine) has ne- gative consequences since an important channel of entry of many Polonisms and diverse cultural lexis into the Bela rusian standard language is not taken into account. The Polish language was more important in the early stage of Janka Kupala’s work than is commonly believed; Polish influences are recorded not only in vocabulary, but also in grammar. The gentry variant of the written Belarusian language was used as a certain register, which gave a peculiar elite flavour to the language of certain fragments of artistic works or those entire works, or was sometimes perceived as a representative of the Belarusian standard language in general. = На материале научной литературы, сборника Янки Купалы «Жалейка» (1908) и пьесы «Павлинка» (1912) предпринята попытка идентифицировать дворянскую разновидность письменного белорусского литературного языка. В Беларуси в первой трети ХХ в. проживало значительное количество дворянского населения, которое в зависимости от ситуации общения и других обстоятельств культивировало белорусскую дворянскую или крестьянскую речь, польский язык в его региональной форме и различные его промежуточные разновидности, а также русский язык. В процессе интерпретации языкового материала белорусского литературного языка первой трети ХХ в. сейчас используется следующий набор пунктов соотнесения: народная (крестьянская) речь, белорусский литературный язык ХІХ – начала ХХ в., старобелорусский язык, русский, польский и украинский литературные языки. Отсутствие такого пункта соотнесения, как дворянская речь (культурное койне), влечет негативные последствия в связи с тем, что в таком случае не учитывается важный канал поступления в белорусский литературный язык многих слов польского происхождения. Польский язык имел большее значение на раннем этапе творчества Янки Купалы, чем принято считать, его влияние фиксируется в творчестве поэта не только на лексическом, но и на грамматическом уровне. Дворянская разновидность письменного белорусского языка выступала в качестве определенного регистра, придававшего языку отдельных фрагментов художественных произведений или целым произведениям своеобразный элитарный колорит, а иногда воспринималась как репрезентант белорусского литературного языка вообще. |
| Доп. сведения: | Да 140-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы = To the 140 th anniversary of Janka Kupala’s birth =К 140-летию со дня рождения Янки Купалы |
| URI документа: | https://elib.bsu.by/handle/123456789/293639 |
| ISSN: | 2521-6775 |
| Лицензия: | info:eu-repo/semantics/openAccess |
| Располагается в коллекциях: | 2022, №3 |
Все документы в Электронной библиотеке защищены авторским правом, все права сохранены.