Падарожжы моладзі за межы ВКЛ для «набыцця навук, у пісьме цьвічэння і ўчынках рыцэрскіх» у XVI–XVIII стст.

Abstract

У артыкуле разглядаюцца падарожжы моладзі за межы ВКЛ. Паказана замацаванне права падданых вялікага князя літоўскага на замежныя падарожжы ўжо ў Статутах ВКЛ 1529, 1566 і 1588 гадоў. Першапачатковай формай такіх замежных падарожжаў былі выезды маладых людзей за мяжу на навучанне ў вядучых еўрапейскіх вышэйшых навучальных установах. Таксама распаўсюджанымі былі паездкі ў іншыя дзяр-жавы Еўропы з мэтай удасканалення ваеннага майстэрства і азнаямлення з найноўшымі дасягненнямі еўрапейскай ваенна-інжынернай справы, фартыфікацыі і ваеннага мастацтва ў цэлым. Да XVIII ст. падарожжы па гарадах Еўропы становяцца неадемнай часткай выхавання заможных маладых людзей, якія могуць доўжыцца да некалькіх гадоў. Калі першапачаткова асноўнымі цэнтрамі прыцягнення выхадцаў з ВКЛ былі Кракаў і Кёнігсберг, то з часам іх геаграфія істотна пашыраецца: да іх дадаюцца ўніверсітэцкія цэнтры нямецкіх зямель (напрыклад, Цюбінген, Вітэнберг, Гётынген, Франкфурт), поўначы Італіі (у першую чаргу Падуя і Балоння), а пазней – Францыі і Брытаніі. Маладыя арыстакраты з ВКЛ удасканальваліся ў ваенных і рыцарскіх справах пры дварах манархаў у Вене, Парыжы, Празе і г. д. Разам з дзецьмі магнатаў і заможнай шляхты еўрапейскія краіны наведвалі і менш заможныя шляхцічы. Усё гэта спрыяла актыўнаму ўспрыманню моладдзю ВКЛ як заходнееўрапейскіх культурна-бытавых традыцый, так і прагрэсіўных грамадска-палітычных ідэй, што яшчэ больш збліжала палітычна, культурна і ментальна ВКЛ з краінамі Цэнтральнай і Заходняй Еўропы.