Міжнародныя культурныя сувязі Беларусі ў XІV — пачатку XVІI стст.

Abstract

У навуковым артыкуле даецца аналіз асноўных напрамкаў узаемадзеяння беларускіх зямель у XIV — пачатку XVII стст. з іншымі еўрапейскімі дзяржавамі ў сферы культуры. Міжнародныя кантакты разглядаюцца з пункту погляду іх уплыву на паўсядзённае жыццё розных колаў насельніцтва Беларусі. Асобная ўвага ў рабоце надаецца поліэтнічнаму складу грамадства Вялікага княства Літоўскага і ролі «прышлага» элемента ва ўзбагачэнні нацыянальнай культуры беларусаў (мова, адзенне). Паказваюцца найбольш яскравыя праявы кансалідацыі розных этнічных груп у адзіны народ (кітабы). Вызначаюцца прычыны пашырэння замежных вандровак жыхароў Беларусі. Разглядаюцца найбольш вядомыя хаджэнні-паломніцтвы. Асобы акцэнт робіцца на вывучэнні спецыфікі вучобы ў еўрапейскіх навучальных установах выхадцаў з беларускіх зямель. Акрамя гэтага падрабязна вывучаецца знешні ўплыў на развіццё айчыннай архітэктуры, мастацтва і літаратуры. Аналізуецца і адваротны працэс уздзеяння беларускай культуры на духоўнае жыццё еўрапейскага грамадства. Падкрэсліваецца арыентацыя правячай эліты Вялікага княства Літоўскага на заходнюю культуру. На падставе канкрэтных прыкладаў даецца аналіз яе ўзаемаадносін з тагачаснай еўрапейскай арыстакратыяй. Разглядаюцца асноўныя кірункі навуковага вывучэння Беларусі замежнымі дыпламатамі і асветнікамі. Прасочваюцца змены ў айчыннай адукацыйнай справе пад уплывам заходнееўрапейскай педагогіцы часоў Рэнесанса (дзейнасць замежных настаўнікаў, сувязі з іншаземнымі цэнтрамі асветы). Асобна даследуюцца міжнародныя кантакты ў межах праваслаўнай царквы (палемічная літаратура, пераклады рэлігійных твораў, іканапісныя традыцыі). = This article analyses the main directions of interaction between Belarusian lands with foreign states in the cultural area in the XIVth — the beginning of the XVIIth century. International contacts are viewed with regard to their influence on the everyday life of various groups of Belarusian population. Special attention is devoted to polyethnic composition of the population of the Grand Duchy of Lithuania and the role of «alien» elements in the enrichment of Belarusian national culture (the language, national costume). The author shows most vivid examples of consolidation of various ethnic groups into a single nation (kitabs). He identifies the reasons of expansion of foreign travel of Belarusian people and considers most famous pilgrimages. Special emphasis is made on the specific cases of the people from Belarusian lands getting education in the European educational institutions. External influence on the development of national architecture, arts and literature is explored in detail as well as the opposite process of Belarusian cultural influence on the spiritual life of European community. The author stresses the orientation of the ruling elite of the Grand Duchy of Lithuania on western culture. He offers examples to show its relations with European aristocracy, considers the main directions of scientific exploration of Belarus by foreign diplomats and enlighteners and traces changes in domestic education under the influence of western European Renaissance pedagogics (foreign teachers’ activities, relations with foreign educational centers). Special attention is paid to international contacts within the Orthodox Church (polemic literature, translations of religious literature, icon painting tradition).